Fréttasafn í flokki: Fréttir

Breiðamerkursandur og hop Breiðamerkurjökuls eru höfuðviðfangsefnið í ritrýndri grein sem birtist í alþjóðlega vísindaritinu Geografiska Annaler: Series A, Physical Geography, í lok júní 2019. Í greininni „Testing lichenometric techniques in the production of a new growth-rate (curve) for the Breiðamerkurjökull foreland, Iceland, and the analysis of potential climatic drivers of glacier recession“ er m.a. gerður samanburður á þrem aðferðum í fléttumælingum (lichenometry) til þess að kanna trúverðugleika þeirra. Fléttumælingar hafa verið notaðar til þess að aldursgreina misgamla jökulgarða og þ.a.l. meta hophraða jökla, sérstaklega á norðlægum breiddarbaugum og fjalllendi. Niðurstöður úr slíkum mælingum hér á landi hafa ekki sannfært jarðfræðinga um hvort treysta megi þessum aðferðum, vegna ósamsvörunar í vaxtarhraða á milli svæða. Í þessari grein eru niðurstöður stærðarmælinga á fléttunni Rhizocarbon geographicum borin við þekkta stöðu jökuljaðarsins á 20. öld, til þess að ákvarða vaxtarferil (growth curve) hennar á vestanverðum Breiðamerkursandi. Engin skýr tengsl við veðurfarssveifluna, sem nefnd er Norður-Atlantshafssveiflan (North Atlantic Oscillation = NOA), komu fram en samanburður loftslagssveiflna á 20. öld og rýrnun Breiðamerkurjökuls benda til þess að lofthiti, þá sérstaklega á sumrin, sé helsti hvatinn í hve hratt hann hefur hopað.

Höfundar greinarinnar eru David J. A. Evans, prófessor við Durham háskóla á Englandi, Snævarr Guðmundsson hjá Náttúrustofu Suðausturlands og Jonathan L. Vautrey, KateFernyough & W. Gerard Southworth, sem voru nemendur D. Evans þegar þetta verkefni var unnið.

Greinina í heild sinni má finna hér.

Á dögunum birtist ritrýnd vísindagrein í alþjóðlega vísindaritinu Wader Study sem dr. Lilja Jóhannesdóttir, starfsmaður Náttúrustofu Suðausturlands, vann ásamt félögum sínum við Rannsóknasetur Háskóla Íslands á Suðurlandi og við háskólana í Austur Anglíu í Bretlandi og í Aveiro í Portúgal. Greinin ber heitið “Icelandic meadow-breeding waders: status, threats and conservation challenges”, sem útleggst nokkurn veginn á íslensku sem svo: Íslenskir mófuglar: staða, ógnir og áskoranir við verndun.

Greinin er yfirlitsgrein um stöðu algengustu vaðfuglategunda sem verpa í úthaga á Íslandi. Farið er yfir stofnstærðir, lýðfræðilega þekkingu (þá litlu sem til er), stöðu verndar og helstu ógnir sem stafa að þessum tegundum. Hér á Íslandi höfum við ofurstóra vaðfuglastofna (samanborið við nágrannalönd okkar sem mörg hafa gengið alltof harkalega á búsvæði þeirra) sem við höfum skuldbundið okkur til að vernda með þáttöku okkar í fjölda alþjóðlega samninga. Mikilvægi Íslands í því samhengi er gríðarmikið, en til dæmis má nefna 34% heimsstofns heiðlóu og 27% spóans verpur hér á landi, og því mikilvægt að við umgöngumst þessar tegundir og búsvæði þeirra af virðingu. Ein helsta ógnin sem þessi fuglar búa við á Íslandi er búsvæðatap og loftslagsbreytingar. Það er því nauðsynlegt að við skipulag framkvæmda sé fylgt eftir ákvæðum alþjóðasamninga, tekið tillit þarfa fugla og að við Íslendingar gerum allt sem í okkar valdi stendur til að sporna við loftslagsbreytingum.

Myndin sýnir upplýsingar um algengustu vaðfuglategundir sem finnast í íslenskum úthaga. Sökum þess hversu hátt hlutfall af heimsstofni verpur hér berum við alþjóðlega ábyrgð á að vernda þessar tegundir.

Hér er hlekkur á greinina: https://www.waderstudygroup.org/article/12186/

Út eru komnar tvær skýrslur á vegum Náttúrustofu Suðausturlands.

Önnur skýrslan heitir „Fuglalíf í Skúmey á Jökulsárlóni á varptíma 2018“. Hún fjallar um talningar á hreiðrum og þá fyrst og fremst helsingjahreiðrum í Skúmey vorið 2018. Er það verkefni samstarfsverkefni Fuglaathugunarstöðvar Suðausturlands, Vatnajökulsþjóðgarðs/Suðursvæði og Ferðaþjónustuaðila á Jökulsárlóni.

Skúmey er lítil eyja í Jökulsárlóni á Breiðamerkursandi. Eyjan kom undan Breiðamerkurjökli við lok 20. aldar og er í dag þéttbýlasti varpstaður helsingja á Íslandi. Helsingjahreiður í Skúmey voru fyrst talin árið 2014 og voru þá 361, árið 2017 voru þau 968 og árið 2018 voru þau 1119.

Skýrsluna í heild sinni má sjá á vef Náttúrustofu Suðausturlands nattsa.is undir útgefið efni eða hér.

Hin skýrslan heitir „Kortlagning skúmshreiðra á Breiðamerkursandi 2018“. Hún fjallar um fjölda verpandi skúma og er það verkefni samstarfsverkefni Fuglaathugunarstöðvar Suðausturlands, landeigenda á Kvískerjum og Vatanjökulsþjóðgarðs/Suðursvæðis.

Eitt af höfuðvígum skúms (Stercorarius skua) á Íslandi eru sandarnir við sunnanvert landið og þá helst Breiðamerkursandur. Þegar heildarstofn skúms var metinn um miðjan níunda áratug síðustu aldar var talið að rúmur helmingur para yrpi þar. Á síðustu árum hefur þó orðið vart fækkunar skúms á svæðinu og var því ráðist í að kortleggja hreiður á
Breiðamerkursandi sumarið 2018. Á svæðinu fundust 175 hreiður og því ljóst að mikil fækkun hefur orðið á skúm á síðustu þremur áratugum. Ekki er vitað hvað veldur þessari fækkun en í umræðum er komið inn á mögulegar ástæður þess.

Skýrsluna í heild sinni má sjá á vef Náttúrustofu Suðausturlands nattsa.is undir útgefið efni eða hér.

Ársfundur Náttúrustofu Suðausturlands ses. verður haldinn á Hótel Klaustri, Kirkjubæjarklaustri þriðjudaginn 26. mars 2019  kl. 19:30

Á eftir venjubundnum fundarstörfum verða haldin þrjú erindi á vegum Náttúrustofu Suðausturlands.

• Jökulvötn í Skaftárhreppi: Pálína Pálsdóttir.

• Myndun jökullóna við sunnanverðan Vatnajökul á 20. öld og breytingar á þeim: Snævarr Guðmundsson.

• Hin Skaftfellska fuglaparadís : Lilja Jóhannesdóttir.

Kaffi, te og veitingar í hléi.

Allir velkomnir og hvattir til að mæta                                               

Stjórnin