Fréttasafn í flokki: Fréttir

Í kjölfar umfangsmikils Skaftárhlaups haustið 2015 var ákveðið að vinna formlegt hættumat fyrir vatnasvið Skaftár í Skaftárhreppi. Hefur Veðurstofa Íslands, ásamt Náttúrustofu Suðausturlands, útbúið spurningakönnun þar sem kallað er eftir viðhorfum íbúa Skaftárhrepps við Skaftárhlaupum, sem skipta miklu máli varðandi það hvernig hið endanlega hættumat mun verða formað.

Markmiðið er að meta hættu af völdum Skafárhlaupa og draga saman helstu upplýsingar sem nauðsynlegar eru vegna viðbúnaðar við þeim svo sem varnaraðgerða til að verja land og eignir, viðbúnaðar vegna hlaupa, og skipulagsmála m.a. til að koma í veg fyrir að tjónnæmi aukist til framtíðar.  Í hættumatinu verður m.a. stillt upp sviðsmyndum og útbreiðsla vatns við mismunandi flóðahæð verður sett fram á kortum, byggt á líkanareikningum. Á grundvelli slíkra sviðsmynda verða þeir staðir sem eru mest útsettir vegna flóðanna markaðir af og tillögur gerðar að mótvægisaðgerðum.
Hluti af áhættumatinu er að átta sig á viðhorfum og afstöðu heimamanna til atburðanna. Þar eru atriði eins og hvaða þættir; valda þeim áhyggjum, hafa valdið þeim skaða, hafa haft áhrif á lífsgæði þeirra en síðast en ekki síst hvers konar fyrirbyggjandi viðbúnaður og viðbrögð íbúum  finnst skipta máli að séu til staðar við næstu hlaup.

Því óskum við eftir ykkar stuðningi í þessu verkefni og hvetjum alla íbúa Skaftárhrepps til að taka þátt í gerð hættumatsins með því að svara stuttri spurningakönnun á netinu. Könnunin telur 17 spurningar og tekur um  10 mínútur að svara henni.

Könnunin verður opin til og með 1. febrúar 2017 og má finna á slóðinni:

http://www.surveymonkey.com/r/Skafta

 

 

 

Eystrahorn birtir í jólablaði sínu árið 2016 viðtal við Kristínu Hermannsdóttur, forstöðumann Náttúrustofu Suðausturlands.

Hér er greinin birt ásamt nokkrum myndum sem ekki komust í blaðið:

Náttúrustofa Suðausturlands var stofnuð árið 2013 og eru höfuðstöðvar hennar á Höfn í Hornafirði. Þar starfa þau Kristín Hermannsdóttir veðurfræðingur og forstöðumaður stofnunarinnar og Snævarr Guðmundsson náttúrulandfræðingur. Blaðamaður Eystrahorns tók Kristínu tali um hvað borið hefði á daga Náttúrustofu árið 2016.

„Við færðum örlítið út kvíarnar í ár“ segir Kristín „því að nýr starfsmaður tók til starfa á Kirkjubæjarklaustri í sumar. Sú heitir Rannveig Ólafsdóttir og er náttúru- og umhverfisfræðingur að mennt. Það hefur lengi staðið til að fá starfsmann á Klaustri því Skaftárhreppur er aðili að Náttúrustofu Suðausturlands, ásamt Sveitarfélaginu Hornafirði með stuðningi ríkisins. Hennar starf er að mestu tengt málefnum jökulvatna í Skaftárhreppi.“

Síðan stofan var sett á laggirnar hafa fjölbreytileg verkefni mætt starfsfólki, eiginlega allt á milli himins og jarðar og var starfsárið 2016 engin undantekning. Flest snúast þau um náttúrufar á Suðausturlandi en með starfsmann á Klaustri mun þeim einnig fjölga í Skaftárhreppi á næstu árum.

„Það sem kemur kannski fyrst í huga eru verkefnin sem snúa að ánni Míganda og tillögur að áningastöðum við hringveginn hér í sýslunni“, segir Kristín. „Mígandi rennur í Skarðsfjörð og var gerð rannsókn á lífríkinu við og í ánni sumarið 2015. Sögusagnir voru um að farveginum hefði verið breytt fyrir fjölmörgum áratugum og upp komu spurningar um hverjar afleiðingarnar yrðu við endurheimt. Þetta mál hefur reyndar tekið á sig ýmsar hliðar og líklega var áin aldrei færð, en flóðavarnir settar nærri fossinum í Bergá. Okkur þótti mikilvægt að rannsaka lífríkið á áhrifasvæði árinnar til að hafa samanburð ef breytingar yrðu í farvegi árinnar og voru niðurstöðurnar gefnar út í skýrslu nú í vor.“

„Aukinn ferðamannastraumur hefur sett mark sitt á umferðina á Suðausturlandi, eins og allir vita. Ásamt nokkrum fagaðilum lukum við einnig við tillögur að áningastöðum á leiðinni á milli Skeiðarársands austur að Streiti, milli Berufjarðar og Breiðdalsvíkur. Þessar tillögur gáfum við einnig út í skýrslu.“

„Annars eru fjölmörg verkefni sem við sinnum hvert ár og þau taka oft talsverðan tíma“, útskýrir Kristín. „Við sinnum t.d. jöklamælingum á eiginlega flestum jöklum í sýslunni, austan Öræfajökuls. Sumar þessara mælinga eru nýttar í samstarfi við Jöklarannsóknafélagið en aðrar eru hluti verkefna sem við sinnum í eigin þágu. Ég get nefnt grein sem birtist í vísindatímaritinu Jökli, um hlaup sem átti sér stað í Gjávatni haustið 2015 en að öllum líkindum hjálpuðu miklar úrkomur því að það hljóp af stað. Nú er í vinnslu grein um Esjufjallarönd sem við vonumst til að verði birt á næstu misserum. Þetta er þó aðeins brot af því efni sem varðar jöklana á Suðausturlandi og eru í vinnslu.“

Til að auðvelda mælingar á hopandi jöklum, einkum þeim sem hafa lón framan við sporðana, keyptu náttúrustofan og FAS saman dróna í haust. Hann hefur þegar verið notaður þessu tengt en ásamt kennurum og nemendum FAS var hann með í mælingaferð að Heinabergsjökli. Verkefni Náttúrustofu eru þó fleiri en hvað viðkemur jöklum. Kristín segir að síðasta sumar hafi verið gerð mæling á uppskerutapi vegna ágangs gæsa í ræktarlönd bænda, þriðja árið í röð, en skýrsla um verkefnið er í vinnslu. Kristín nefnir einnig vöktun á fiðrildum og fuglatalningar sem eru unnar í samstarfi við Fuglaathugunarstöð Suðausturlands. „Þessum athugunum er mikilvægt að viðhalda, hér er mikilvægur viðkomustaður farfugla og hér eru menn sem hafa mikla þekkingu á fuglum.“

Efni sem Náttúrustofan gefur út er hægt að nálgast hér: https://nattsa.is/utgefid-efni/

 

Föstudaginn 4. nóvember fóru tveir starfsmenn Náttúrustofu Suðausturlands með nemendum og kennurum frá Framhaldsskólanum í Austur-Skaftafellssýslu og Helgu Árnadóttur frá Vatnajökulsþjóðgarði í mælingaferð að Heinabergsjökli. Fyrirfram höfðu allir nemendurnir ákveðið hlutverk við mælinguna á stöðu sporðsins á Heinabergsjökli. Stórt lón er fyrir framan jökulröndina og því þarf að notast við fjarlægðarmælingar og þríhyrningamælingar. Verkfæri sem voru með í ferð voru því mælistöng, málbönd, byggingakíkir og fjarlægðarmælir. Einnig var dróninn, sem náttúrustofan og FAS eiga saman, hafður með. Hann var sendur á loft eins oft og hægt var, en lengst af var of hvasst fyrir hann. Með drónanum náðust flottar loftmyndir sem gáfu nýtt sjónarhorn á jökulinn. Nokkrar myndir úr ferðinni fylgja þessari frétt. Einnig klipptu nemendur í FAS saman stutt myndband af ferðinni úr gögnum frá drónanum og má sjá það hér. Höfundar myndbandsins eru Elín Ása Heiðarsdóttir, Helgi Sæmundsson og Ísabella Ævarsdóttir. Niðurstöður úr mælingunum má lesa á vef FAS.

 

 

Úrkoma á Höfn síðastliðin september mældist í heildina 245,2 mm. Það er um 230% af 30 ára meðal mánaðarúrkomu áranna 1961-1990. Ef skoðuð er mánaðarúrkoma septembermánaða síðustu 50 ára á Höfn, í Akurnesi og í Hjarðarnesi, lendir þessi nýliðni september í fjórða sæti, hvað varðar úrkomumet.

Mesta úrkoma á þessum stöðvum í september mældist árið 2008 á Höfn, 294,4 mm. Árið 1999 mældust 288,3 mm í Akurnesi og 260,2 mm á Höfn árið 2011.

Í nýliðnum september voru einungis 7 sólarhringar úrkomulausir og mesta sólarhringsúrkoma mældist þann 22. september, 40,2 mm. Á súluritinu hér fyrir neðan má sjá úrkomuna sem mældist hvern sólarhring fyrir sig.

 

Veðurstofa Íslands tekur saman yfirlit yfir ýmsa veðurþætti í hverjum mánuði á nokkrum stöðvum á landinu. Þar og í viðbótarskjölum sem vísað er í neðst á síðunni má sjá að meðalhitinn á Höfn var 9,4 °C í september. Það er 1,7°C hlýrra en meðaltalið 1961-1990 og 0,7°C hlýrra en meðaltalið 2006-2015. Einnig kemur fram að meðalvindhraðinn var 5,2 m/s í september, en óvenju hægviðrasamt var á öllu landinu.

Nánari upplýsingar um veðurfar víða  á landinu má lesa á vefnum  vedur.is.

Save

Sumarið 2015 voru settar upp þrjár fiðrildagildrur á vegum Náttúrustofu Suðausturlands í samstarfi við Náttúrufræðistofnun Íslands. Tvær gildrur í Einarslundi við Hornafjörð á tveimur ólíkum stöðum í lundinum og ein í garðinum við Mörtungu í Skaftárhreppi. Þann 16. apríl var kveikt á gildrunum og loguðu þær langt út í nóvember.

Fyrstu fiðrildin viddust á Höfn strax í fyrstu vikunni, en flest fiðrildi voru í þeim við vitjun í lok ágúst, 254 stykki í annarri gildrunni og 235 stykki í hinni. Umsjón með gildrunum er í höndum Björn Gísla Arnarsonar og starfsmanna Náttúrustofu Suðausturlands. (Sjá myndir 6 og 7).

Fyrstu fiðrildin í Mörtungu komu í gilduna í byrjun júní og flestu fiðrildin voru í henni við vitjun í lok ágúst, 1311 stykki. Umsjón með gildrunni er í höndum Rannveigar Ólafsdóttur. (Sjá mynd 8).

Mynd 1 sýnir fjölda veiddra fiðrilda í hverri viku sumarið 2015. Flest þeirra komu í gildrurnar í lok ágúst, en mjög fá veiddust eftir lok september.

Á mynd 2 má sjá þær ellefu tegundir sem algengastar voru í gildrunum sumarið 2015 og hlutfall þeirra af heildinni á hverjum stað. Í allt komu 36 tegundir í gildrurnar og heildarfjöldinn sem gildrurnar fönguðu yfir sumarið var 7367 fiðrildi og komu 59% þeirra í gildruna í Mörtungu.

Þegar gögnin frá þessum þremur gildrum eru skoðuð er áhugavert að sjá að gildra nr. 2 á Höfn, í Einarslundi gefur meiri fjölbreytni en sú nr. 1. Einnig er fjölbreyttni tegunda í Mörtungu óvenjuleg, en tvær tæmingar á gildrunni sýndu 20 tegundir sem er frekar óvenjulegt miðað við aðra staði á landinu.

Sunnudaginn 30. ágúst 2015 sást og náðist fiðrildi af tegundinni kóngasvarmi í Skaftafelli. Finnandi var Valdís Kjartansdóttir og kom hún með hann til Náttúrustofu Suðausturlands á Höfn (sjá mynd 3). Samkvæmt upplýsingum frá Erling Ólafssyni á Náttúrufræðistofnun Íslands var þetta sjöundi kóngasvarminn sem finnst hér á landi sumarið 2015, en sá fyrsti fannst vestur í Dölum 25. ágúst.

 

Ef einstaka flækingstegundir eru skoðaðar má sjá að gammaygla (eins og sú sem settist á andlit Ronaldo í París 2016) kom í allar gildrurnar á SA-landi sumarið 2015.  Er gammayglan algengasta flækingstegundin hér á landi (mynd 9.). Fjórar yglur komu í gildruna í Mörtungu og var sú fyrsta þar í tæmingu á gildrunni 27. júlí. Á Höfn komu 5 í aðra gildruna og 10 í hina. Fyrstu gammayglurnar þar voru í tæmingu 27. ágúst og síðasta yglan var í gildru á Höfn 5. nóvember.

 

Save

Save

Save

Save

Save

Save

Save

Save

Save

Save

Save